τοσκανικός ρυθμός

Ονομάζεται έτσι ο αρχαιότερος και πιο απλός από τους αρχιτεκτονικούς ρυθμούς των Ρωμαίων. Αποτελεί αρχαϊκή παραλλαγή του ελληνικού δωρικού ρυθμού, βασικό χαρακτηριστικό της οποίας είναι η έλλειψη τρίγλυφων ραβδώσεων στους κίονες πάνω στο επιστύλιο, και η προσθήκη απλής βάσης. Θεωρείται ως ντόπιος ρυθμός της αρχαίας Ετρουρίας και χρησιμοποιόταν από τους Ρωμαίους και πριν από την κατάκτηση της Ελλάδας. Ο Βιτρούβιος, σε έργο του περί αρχιτεκτονικής, και ο Πλίνιος ο πρεσβύτερος κατατάσσουν τον τοσκανικό ρυθμό μεταξύ των 3 γνωστών ελληνικών, του δωρικού, του ιωνικού και του κορινθιακού ως τέταρτο. Οι κολόνες του τοσκανικού ρυθμού είχαν ύψος επταπλάσιο της διαμέτρου. Ο τοσκανικός ρυθμός χρησιμοποιήθηκε ιδιαίτερα στην κατασκευή ναών και άλλων οικοδομημάτων. Λείψανα του ρυθμού αυτού δεν διασώθηκαν, γιατί φαίνεται ότι πολύ γρήγορα αντικαταστάθηκε από τους ελληνικούς ρυθμούς, ως ωραιότερων και τελειότερων, από την εποχή κατά την οποία άρχισε στενή επικοινωνία των Ρωμαίων με την Ελλάδα. Οι νεότεροι αρχιτέκτονες χρησιμοποίησαν μερικές φορές τον τοσκανικό ρυθμό με ελαφρές τροποποιήσεις. Το ανάκτορο της Φλωρεντίας και το ανάκτορο του Λουξεμβούργου στο Παρίσι αποτελούν εφαρμογή στην πράξη του νεότερου τοσκανικού ρυθμού.